مقبره تیموری شیروان

این بنای تاریخی در فاصله 6 کیلومتری شیروان و در قسمت شمال شرقی مقبره امامزاده حمزه رضا(ع) واقع شده است. بنای مقبره مربوط به دوران تیموریان (حدود سال 785 / ق ) می باشد. . ساختن مقبره خشتی و نمای خارجی آن هشن ضلعی است بطوریکه اظلاعی که درگاه ورودی به داخل مقبره دارد در حدود 6 متر و دیگر اظلاع 20/4 متر طول دارد . ارتفاع و عرض درهای ورودی به ترتیب 20/2 متر و 40/1 متر است . در قسمت فوقانی آن قوسی ساخته شده است دیده می شود . ضخامت دیوارها 20/1 متر است . بنا مذکور در قسمت داخل چها رگوشه است این مقبره دارای گنبدی است که ارتفاعش از قسمت فوقانی بنا 5/2 متر است. ارتفاع تا زیر کنبد 20/4 متر است . مقبره تیموری متعلق به یکی از سرداران معروف امیر تیمور گورکانی می باشد که دارای سنگ قبر سیاه رنگی بود که چند سال پیش این سنگ شبانه دزدیده شد در روی سنگ خطوطی حک شده بود که به علت ساییدگی دقیقاً خوانده نمی شد اما کلمه عید خواجه تا اندازه ای واضحتر از بقیه خطوط بود . البته در کتیبه تاریخی از عید خواجه به عنوان یک سردار معروف تیمور نام برده شده است . امیر تیمور که در قساوت و بی رحمی یکی خون خواران تاریخ لقب گرفته به منظور جلب رضایت و اعتماد, سرداران خود که در جنگها و خون ریزیهای تیمور کشته می شدند مراسم بسیار با شکوه برپا می کرد و مقبره های عظیم و مستحکمی برای آنان می ساخت . مقبره تیموری شیروان در زیر دارای نقبهایی به طرفین است چون تیمور در قسمت زیرین بناهای مربوط به دوران خود نقب می زد و در بیشتر جنگها با استفاده از نقب دشمن را از پای در می آورد بطوریکه ابن عربشاه مولف عجایب االمقدور فی اخبار التیمور می نویسد :

« آن روز تیمور خاکستر خیمه های سوخته و نقش سربازان مقتول خود را دید با خود عهد کرد که جانداری را زنده نگذارد . نقب زنها به سرعت مشغول پیشروی به سوی حصار شهر بودند صدای طبل و کرنا دائماً بلند بود تا صدای کلنک نقب زنها به گوش مدافعان شهر نرسد »

در مورد نقب زیرین این بنای تاریخی عده ای مطلعین معتقدند که یکی از این نقبها تا روستای قلعه زو( 20 کیلو متر دورتر از بنا) امتداد داشته که آثار آن دقیقاً مشخص نمی شود. ولی تا فاصله 200 متری ادامه دارد عده ای از محققان هم که این بنا را از نزدیک دیده اند معتقدند دراین که بنا مربوط به دوران تیموری است شکی نیست ولی بیشتر به بناهای شاهرخ میرزا فرزند تیمور شباهت دارد.ضمناً قسمت داخلی بنا گچبری بالای سردرها دور تادور به رنگ فیروزه ای گچربی وکتیبه نویسی شده استکه آثا آن به خوبی مشاهده می شود. البته بعضی از معمرین مقبره مذکور رابه شیخ تیمور نسبت می دهند که این مورد نمی تواند قابل قبول باشد زیرا طبق وقفنامه موجود به تاریخ(شهر ذیقعده الحرام سنه 1045 هجری قمری که با خط بسیار زیبایی نگاشته شده. واقف املاک شخصی بنام امیر محمد شیخ تموری ولدشیخ حسن تموری ازاعقاب میر درویش حسن زیارتی که متولی و خدمه حضرت امازاده رضا(ع) ذکر شده که بیش از 20 نفر از بزرگان ومعتمدین محلی وقت این وقفنامه با ارزش را امضاومهرزده اند .تاریخ وقفنامه نیز با تاریخ احداث بنا460 سال اختلاف زمان دارد. البته این احتمال وجود دارد که جنازه میر درویش حسن جد بزرگ شیخ تمور را داخل مقبره تیموری دفن کرده باشند) . برج و باروی تیموری درفاصله 25 کیلو متری شمال غرب شیروان دربین کوههای سربه فلک کشیده مجاور روستای قلعه زوشیروان در قله بلندترین کوه غربی روستا که چشمه ای نیز از زیر همین کوه می جو شد آثار برج و بارو واماکن مخروبه زیادی دیده می شود که هر بیننده ای را به اعجاب وا می دارد. زیرا حتی صعود قله کوه و بازدید از آثار مذکور برای افراد عا دی مشکل است.

نگارنده به اتفاق چند نفر از داخل دره شمال غربی که به قله منتهی می شود صعود کرده است که به محض مشاهده این آثار قدیمی درقله کوه اولین نکته سوال برانگیز این بود که این همه مصالح چگونه وبا چه امکاناتی به قله کوه آورده شده است.به هر حال مدت زیادی ازاین آثار قدیمی بطور دقیق و از زوایای مختلف بازدید وفیلم برداری گردیده که ماحصل آن به شرح زیر است.این بنا شباهت زیادی به قلعه و دژ تسخیر ناپذیری داردکه در چهارگوشه آن چهار برج بلند ساخته شده استکه برج جنوب غربی آن هنوز بدون تغیر , و از سطح قله کوه 9 متر ارتفاع دارد, باقی است وسه برج دیگر تخریب شده است. طول دیوارهای این قلعه مستحکم درحدود120 متر وعرض آن درقسمتهای مختلف متفاوت است و50 الی 80 مترمی باشد.

ضخامت دیوارها در حدود 4 متر است. برجها کلاً ازسنگ وگچ وچوب بنا گردیده ونوع چوب بکار رفته آرچه است درداخل این قلعه که به برج وپل تیموری معروف است,درقسمت آثارخانه های بزرگ شاه نشینی دروسط وخانه های دیگری نیز در اطراف احداث شده که بعضی از خانه ها بوسیله پل و تونل (نقب) به برجها ارتباط پیدا می کند. در حال حاضر پل ریزش کرده اما آثار آن وچوبها ی بکار رفته بوضوع دیده می شود درقسمت شرقی این بنا آب انباری بزرگ برای تا مین آب آشامیدنی احداث گردیده که دیوارهای آن ازآجر وگچ درست شده وسقف آن ضربی خورده است.درضلع شمالی آن کوره آجر پزی مشاهده می شود. حمام این آثار تاریخی که خزینه وگلخن آن دیده می شود برای بازدید کننده بسیار عجیب است.

تنورهای پخت نان دیده بانها ومحل قرار گرفتن تفنگها با اندکی دقت انسان را به زمان ایلخانها می برد. از این قلعه و دژتاریخی بر کلیه مناطق اطراف بویژه راههای ارتباطی دره ها وعبورو مرور افراد تا فواصل دور می توان مسلط بود وهمه چیز را کنترل کرد . قصبه ای تاریخی در روستای هنامه شیروان درفاصله 18 کیلومتری شمال شیروان در دامنه شیب تند کوه شرقی هنامه که مشرف به روستاست واز سطح روستا که در دره قرارگرفته ورودخانه از آن عبور می کند در حدود 70 متر ارتفاع دارد, قصبه ای بزرگ وتاریخی ازدل کوه و از زیر خروارها سنگ وخاک به مرور زمان وطی سالیان دراز قد برافراشته وهر سالی که می گذرد برعظمت وبزرگی و ابهام این آثار تاریخی افزوده می شود . این قصبه که ابعاد واقعی آن در زیرسنگ وخاک مدفون است پس از مطالعات کامل بروی آن می تواند نقش مهمی درمورد بعضی از شهرهای باستانی ایران که در ناحیه شمال خراسان واقع بوده و هنوزمحل دقیق آنها مشخص نیست, داشته باشد وراه گشای کاوشهایی درمنطقه شهرستان گردد دراین آثار تاریخی که دیوارها ومنازل تماماً ازسنگ وگل بنا شده قسمت اعظم آن توسط مردم تخریب وکاوشهایی انجام گرفته که محل برخوردکلنگهاو پتکها بردیواره ها وشکستن سنگها بخوبی محسوس است وسنگ و خاک آن در دها نه راههای ورودی انباشته است دراین حفاریها ظروف سفالین وسکه های بدست آمده است که اکثر توسط سودجویان با قیمت نازلی از روستاییان به یغما برده شده است.

نگارنده در بازدیدهای مکرر از این آثار در سطح دیوارها , آثار طاقهای متعدد و همچنین اجاقها , آخور چهارپایان , آتش دانها و کندوهای بزرگ را مشاهده کرده است. طول بعضی از راهروها (دالانها) تا 25 متر امتداد داشته و در قسمتهای انتهایی که کمتر در معرض تغییرات جوی قرار گرفته است در سرطاقها آثار گچبری نمایان است . این روستا در سابق گبرنشین بوده چون مطلعین به آنجا گبرخانه نیز می گویند «هنما (هنامه) یکی از قراء قدیمی و گبر نشین بوده است »

نام دیگر مقبره های شیروان :

-

روستای گلیان شیروان

مقبره بابا توکل

-

روستای یقی باغان شیروان

مقبره خواجه سراج الدین

-

یکی از قلل کوههای گلیل شیروان

مقبره زکریا

-

روستای کاکلی تفتازان شیروان

مقبره سعدالدین تفتازانی

-

روستای خانصار (یاسر آباد) شیروان

مقبره بابا خوشگلدی

-

روستای الله آباد شیروان

مقبره شیخ مقدم و دیوارهای قدیمی

-

روستای سکه شیروان

مقبره بی بی حنیفه

-

روستای شیخ شیروان

مقبره بابا شیخ

برگرفته از سایت شهرداری شیروان