مشخصات کلی شهرستان شیروان

شهرستان شیروان
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شهرستان شیروان از شهرستان‌های استان خراسان شمالی است.با وسعت ۳۷۸۹ کیلومتر که از شمال به کشور ترکمنستان و از جنوب به شهرستان اسفراین از شرق قوچان و از غرب به بجنورد محدود می‌شود. مرکز آن شهر شیروان است و لوجلی شهری است در شمال این شهرستان. شیروان از شهرهای مرتفع استان خراسان شمالی است که در درهٔ رود مرزی اترک ما بین کوه‌های کپه‌داغ و آلاداغ جای گرفته‌است. شیروان دارای آب و هوای نسبتا سرد در زمستان و گرم و معتدل در تابستان می‌باشد. این شهرستان در سال ۱۳۸۵، تعداد ۱۶۴ هزار نفر جمعیت داشته‌است .



تقسیمات کشوری
بخش مرکزی شهرستان شیروان
دهستان حومه (شیروان)
دهستان زوارم
دهستان زیارت
دهستان سیوکانلو
دهستان گلیان
شهر: شیروان

بخش سرحد
دهستان تکمران
دهستان جیرستان(آلخاص ،کوسه ،ملوانلو،میلانلو،سیرسپرانلو،نامانلو)
دهستان قوشخانه
شهر: لوجلی


جستارهای وابسته
غار سلیمان


دانشگاه‌های شیروان
مرکز علمی کاربردی شهرستان شیروان
دانشگاه آزاد شیروان
دانشکده دولتی کشاورزی شیروان
دانشکده فنی پرفسور حسابی
دانشگاه پیام نور

آثار تاریخی
چهارطاقی تیموری
تپه باستانی
غارهای دستکند هنامه

مشاهیر شیروان
سعدالدین تفتازانی{شاعر و عارف}
شيخ رشيد‌الدين محمد
ارد بزرگ (شرکا){از مشاهیر برجسته ایران دارای کتاب‌های متعدد از جمله قاره کهن و جملات حکیمانه}
بابا توکل گلیانی{عارف}
هیوا مسیح{شاعر پست مدرن}
منوچهر لطیف{ قهرمان کشتی و قدیمی ترین کارشناس و منتقد کشتی ایران }

مکان‌های زیارتی و تفریحی
امامزاده حمزه رضا
کوهستان پارک شیرکوه
ییلاق گلیان
آبشار استرخی
منطقه حفاظت شده گلول وسرانی
زوارم
سدهای بارزو و شورک
کوه شاهجهان از رشته کوه آلاداغ
رشته کوه کپه داغ
ييلاق اوغاز
غار كافر قلعه
غار پوستين دوز
کوههای آلخاص (واقع در مرز ترکمنستان)

ورزشهای پر استعداد شیروان
کشتی چوخه{ مسابقات این ورزش در سال۱۳۴۲‬ برای اولین بار با حمایت “منوچهر لطیف” در شهر شیروان برگزار شد}
کوهنوردی و صخره نوردی{رضا پیل پا عضو تیم ۵ نفره صخره نوردی ایران از شیروان}
والیبال{تیم قند شیروان که در سالهای ۸۱و۸۲ در لیگ برتر والیبال کشور حضور داشته و به عنوان بهترین تیم شهرستانی انتخاب شد این تیم به خاطر مشکلات مالی منحل شد}
ورزش‌های رزمی
کوراش{ایوب حسنی قهرمان کوراش جهان وآسیا}




غذاهای محلی شیروان
قتلمه، چلپه، اگنجه، شیرمال، ساج نونه، فطیر، قاق، چریش لی فطیر، جزلق لی فطیر، کلوچه برنجی، چزمه، قوتاب(قطاب)، یخنه پلو، آبگوشت، سمسمه، دیمه دنی، قیش، کچه(کاچی)، نون قاتق، پی او، درشوگرم، آش رشته، یارمه، مسدوه، فرنی، شیره داغ، تلخان، آش قلیه

پیشینه
در ایران معمولا شهرهاو آبادی‌های قدیم را به به پهلوانان و شهریاران نسبت میدهندمثلا بجنورد را به بیژن وشیروان را به انوشیروان نسبت میدهند.نام شیروان منسوب به نقش شیری که شکل و شمایل آن در دامن شمالی شیر کوه مشاهده می‌شود.

همچنین نام شیروان منسوب به شیربانانی بوده که در قرون گذشته در جنگل‌های منطقه شیروان به شکار ونگهداری شیر اشتغال داشته‌اند.

شیروان روزگاری پایتخت قوم پارت بوده‌است. دیاکونوف محقق ونویسنده روسی معتقد است اولین امپراتوری مقتدر پارتها(یوئه چرمی)به نام کوشانیان در شیروان به وجود آمده‌است. ایزدوخاراکسی واسترابون از مورخین و جغرافیدانان یونان محل زندگی و حکومت پارت را در دره رود اترک شیروان ذکر کرده‌اند.


شیروان ‌در زمان اشکانیان در زمره قلمرو آنان قرار داشته و وجود گورهای زرتشتی و آثار تاریخی در نقاط گوناگون ناحیه شیروان، نه تنها بر شناخت رویدادهای تاریخی شیروان در پیش از تاریخ کمک می‌نماید، بلکه آبادی و اهمیت این شهر را در آن زمان نشان می‌دهد. شهرهای خراسان، از جمله شیروان، بین سال‌های ۳۱ و ۳۲ هـ. ق، در روزگار خلافت عثمان، به دست مسلمانان افتاد. در زمان حکومت طاهریان، صفاریان و سامانیان، شیروان یکی‌از آبادی‌های پرجمعیت و آباد بوده‌است. سلطان محمود غزنوی در بازگشت از هندوستان از مسیر راه مشهد - طرقی - شیروان، یک شبانه روز در روستاهای دهستان گلیان شیروان، اردو زده است؛ به طوری که این محل را تخت سلطان محمود نیز می‌نامند. مغولان در ۶۱۸ هـ. ق، شهرهای خراسان، از جمله شیروان را گشودند و به کشتار و چپاول پرداختند. شیروان در ۸۷۴ هـ. ق، به دست تیمورلنگ افتاد. شیروان در زمان صفویه از اعتبار و اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد و در زمان شاه عباس بزرگ، کردان جنگجو به این ناحیه کوچ کردند. شاه عباس صفوی چند بار، از جمله در ۱۰۰۷ هـ. ق، به خراسان که مورد تاخت و تاز مردمان گوناگون بود و هم چنین به شیروان، مرکز حکومت ایلخانی سفر کرده‌است. نادرشاه افشار در ۲۴ شوال ۱۱۴۸ هـ. ق، به پادشاهی رسید و رضاقلی میرزا، پسرش را فرمانروای خراسان، از جمله شیروان کرد.

شیروان یکی از شهرهای مهم نادر شاه افشار به حساب آمده‌است. در ۱۲۱۰ هـ. ق، آقا محمد خان قاجار هنگام رفتن به مشهد، از شیروان گذشت و امیر گونه خان، حاکم شیروان نسبت به وی اعلام وفاداری کرد. در روزگار محمد شاه قاجار، شیروان یکی از نواحی مهم درگیری‌های حاکمان محلی، از جمله حاکمان شیروان و بجنورد بود. ناصرالدین شاه قاجار، دوبار در سال‌های ۱۲۸۴ و ۱۳۰۰ هـ. ق، به خراسان سفر و از شیروان نیز دیدن کرد.


منابع
1.↑ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران